Dominee en mevrouw Tunderman




OVER DS. J.W.TUNDERMAN
INLEIDING


Dominee Jan Willem Tunderman (1903-1942) was gereformeerd predikant in Vrouwenpolder en Gapinge vanaf 1933-1938. Vanaf 1938-1942 stond hij in Helpman. De familie van mijn vrouw Ans stamt zowel uit Vrouwenpolder als Gapinge. Mijn schoonmoeder heeft bij hem geloofsbelijdenis gedaan in 1938. Ook toen hij in Helpman stond werden er brieven gewisseld tussen mijn schoonfamilie en ds. Tunderman. Tot op vandaag wordt met grote dankbaarheid zijn naam genoemd.

Hij was een dominee die in zijn preken het Verbond van God met zijn volk centraal stelde: Gods vaste beloften, daarop moest je vertrouwen. Die verbondsprediking is ook voor vandaag van betekenis. Ans en ik hebben onlangs zijn 52 catechismuspreken aan elkaar voorgelezen. We zijn er diep door getroffen.

Die preken wil ik graag onder uw aandacht brengen.
Vandaar dit nieuwe hoofdstuk.


KORT OVERZICHT VAN ZIJN LEVEN (aan de hand van Christipedia)


Aanvankelijk werkte Jan Willem ('Wim') op een effectenkantoor, maar hij wilde graag predikant worden. Hij trouwde met Bastiaantje ('Jeanne') Kurpershoek (geb. 1904), die een zwakke gezondheid had. Het huwelijk bleef kinderloos.

Hij volgde de opleiding theologie aan de Vrije Universiteit. In 1933 werd hij predikant te Vrouwenpolder en Gapinge en in 1938 deed hij zijn intrede in de gereformeerde kerk in de wijk Helpman te Groningen. Hij stelde de verflauwing van de Europese christenheid aan de kaak en waarschuwde tegen het nationaal-socialisme en de verafgoding van Hitler.
In januari 1942 werd Tunderman gearresteerd door de Sicherheitsdienst, misschien op verdenking van verzetsactiviteiten. Tot juni zat hij vast in het Huis van Bewaring. Uit deze gevangenschap is één brief van hem overgebleven, waarin hij schrijft:

"Als God de ploegschaar door ons leven trekt, doet Hij dat om ons leven vruchtbaarder te maken dan voorheen. Vooral in dat opzicht hoop ik straks voor een nieuw stuk leven te staan. Laat daarom niemand moedeloos zijn".

In juni werd werd Tunderman via kamp Amersfoort weggevoerd naar Dachau. Daar werd hij met anderen aan een medisch experiment door kamparts Waldemar Wolter blootgesteld. Door toediening van etter van zieke mensen stierf hij uiteindelijk op 26 december 1942, het was Tweede Kerstdag.

Zijn vrouw Jeanne schreef in een boekje: "Ik weet dat hij zijn leven wil verliezen om Gods wil, om Christus' wil, wiens dienstknecht hij is, ook in de banden. Maar het woord Gods is niet gebonden. (...) Ik ben niet zo moedig en opgewekt meer als in de eerste tijd. Ik ben bang geworden om hoop te koesteren. Wat zie ik aldoor uit naar teekenen dat de oorlog zal ophouden. En als ik aan de winter denk, dan heb ik angst. Maar ik moet alles laten in Gods hand. (...) O, laat mij, al biddende om zijn behoud en wederkeer, toch bedenken dat ik als ik hem missen moet, toch in de allergrootste smart mij bij Hem verschuilen kan."

Op 8 januari 1943 ontving zij het bericht dat haar man was overleden: "Vandaag kwam het bericht dat 2de Kerstdag door den dood in het leven is overgezet mijn eigen dierbare man. … Ik behoef hem dus niet meer te verzorgen, niet meer op hem te wachten, gene vurige gebeden meer voor hem op te zenden. Ons leven zal niet meer samen gaan. Mijn God, Uw weg is wonderlijk. Gij doet uw tarwegraan rijpen, en haalt het in Uw schuur. Laat mij ook rijp worden voor Uw korenschuur, Heere, en laat mij in die voetsporen mogen volgen. Ik heb gezien waarheen ze voeren, en de uitkomst is mij goed. Laat in alles Uw Naam verheerlijkt worden, en geef dat mijn begeerte Uw Koninkrijk niet in de weg staat."

Jeanne overleed enkele maanden na de dood van haar man op 4 april 1943.


Zijn vriend en collega ds. H.J.Spier schreef een: In Memoriam.


PREKEN VAN DS. TUNDERMAN

Ik wil in het bijzonder uw aandacht vragen voor de bewaard gebleven preken van ds. Tunderman.

U kunt ze vinden op de website met preken van ds. Tunderman Het beginsel van eeuwige vreugde.

Ds. Tunderman had een scherp onderscheidingsvermogen: hij beproefde de geesten of ze uit God waren. Dat komen we ook tegen in "Marnix van St. Aldegonde en de subjectivistische stroomingen in de Nederlanden der 16e eeuw". Jaar van publicatie: 1940. Als u dat antiquarisch te pakken kunt krijgen, dan kan ik u dat zeer aanbevelen.

Van belang zijn ook de vrijestofpreken die van ds. Tunderman bewaard zijn gebleven. Er wordt door mij (Gert Slings) aan gewerkt om de scans van de originele preken te digitaliseren en geschikt te maken om te lezen en te bestuderen. Ik word er steeds weer door bemoedigd em getroost. Heel bijzonder. U kunt deze preken vinden op de site van ds. Tunderman of door te klikken op Preken (vrije stof).


ARTIKEL VAN DS. JAN T. OLDENHUIS OVER JEANNE TUNDERMAN-KURPERSHOEK

Een bekende naam in Helpman is dominee Jan Oldenhuis. Hij houdt zich al jaren intensief bezig met zijn oud-collega dominee Tunderman. Hij houdt over hem lezingen. Hij heeft ook over Jeanne, zijn vrouw, in De Reformatie een artikel gepubliceerd. Desgevraagd stuurde hij me die toe. U vindt haar hier: Oorlog. Het tere kleinood van een gewonde vrouw. Het is een teer artikel geworden, een bijzondere inleiding ook bij het oorlogsdagboekje van Jeanne dat Trudy Koens-de Roon in mei 2014 publiceerde.


Bij de perspresentatie van het oorlogsdagboekje "Hij was in Dachau" heeft dominee Jan Oldenhuis een bijzondere inleiding gehouden. Ik mag die in drie delen op deze site zetten. Ik ben hem daar heel dankbaar voor. Ze geven inzicht in het leven en de strijd van ds.Tunderman in het begin van de Tweede Wereldoorlog.


Deel 1 van de lezing van ds. J.T.Oldenhuis deel 1.
Deel 2 van de lezing van ds. J.T.Oldenhuis deel 2.
Deel 3 van de lezing van ds. J.T.Oldenhuis deel 3.


OORLOGSDAGBOEKJE VAN ZIJN VROUW JEANNE


In mei 2014 verscheen het ontroerende oorlogsdagboekje dat zijn vrouw Jeanne schreef onder de titel "Hij was in Dachau". Het boekje werd geredigeerd door Trudy Koens-de Roon, een nichtje van Jeanne, die in de oorlog met haar moeder bij Jeanne in Helpman logeerde.

Herman Veenhof schreef een boeiend artikel in het Nederlands Dagblad onder de titel: "Hij was in Dachau. En zij kon hem niet missen". (2 mei 2014)

Hier hebt u het Omslag van het dagboekje.


BRIEF VAN JEANNE TUNDERMAN AAN FAMILIE MAAS-AARNOUTSE UIT VROUWENPOLDER


In een boek over Vrouwenpolder "Het blauwe juk" (2016) van Elisabeth Maas (pag.22) kwam ik een brief tegen van Jeanne Tunderman aan een echtpaar Maas-Aarnoutse uit Vrouwenpolder dat 7 jaar kinderloos was geweest en nu een dochter ontvingen in 15 september 1939. Ik vind het weer een typerende brief voor haar: ontroerend. Wim en Jeanne Tunderman hebben zelf geen kinderen gekregen. Bijzonder hoe Jeanne zich inleeft in ouders die hun eerste kind ontvingen. De vader was gemobiliseerd. Maar de God van het Verbond waakte over hun drieën. Magnifiek.

"Groningen 15 november 1939

Geachte Vrouw Maas,

Nu moet mij eerst een verontschuldiging van het hart, dat ik U zoo lang op bericht van mij liet wachten. Te meer nog daar wij ons hadden voorgenomen U te bezoeken tijdens ons verblijf in Vrouwenpolder, waar ook door de verschillende afspraken niets van gekomen is. Hartelijk gefeliciteerd met de geboorte van Uw kleine Elizabeth. Wat heeft God het goed met U gemaakt, dat Hij toch nog Uw huwelijk heeft gekroond met de groote zegen van een kind. Er is een groote verandering door ontstaan in Uw leven, het doel is zoo volstrekt anders gericht nu. Dat is voor een paar ouders als gij en Uw man, die daar al zoo lang naar hadden uitgezien, een rijkdom die niet om uit te spreken is. Als U naar dat kleine spartelende wezentje kijkt dan zal er wel een overvloed van dank in Uw hart zijn. De omstandigheden waaronder dit kind is geboren mogen niet rooskleurig zijn, de God die haar in Zijn Verbond heeft begrepen van haar ontvangenis af, is dezelfde Machtige God, die de oorlogen kan doen ophouden, of sterkte en draagkracht geeft voor veel zorg en moeite. Dat zij dan in deze dagen Uw troost, dat God voor U allen zorgt. Als uw man weg is, en hij niet van dag tot dag Uw en zijn kleine dochter kan gadeslaan, dan is er eenzelfde Oog dat over U drieën waakt. Ik denk wel eens aan U, hoe het nu gaat op 't hof. Er is zooveel dat ontwricht is, en zooveel dat verloopt, vooral winkels waar de man in dienst moest. Maar we moeten ons gevangen geven aan de wil Gods over ons, anders zullen we een dubbele last te dragen krijgen. Want wie de zorgen in Gods Hand legt, die weet dat God met ons meedraagt. En nu geef ik U de hartelijke groeten om aan Uw man te doen. U zult hem wel geregeld schrijven. Wilt U dan zeggen dat ik ook hem van harte feliciteer met de rijkdom van zijn dochter? En ontvangt U mijn hartelijke groeten en goede wenschen. Moge God U sterken in de taak van de opvoeding en geve Hij U alles goeds.

Uw J. Tunderman-Kurpershoek"